بر‌رسیِ تطبیقیِ ساختارِ رواییِ خویش‌کاری‌ها در دو نبردِ بزرگِ «دریای اسمار» و «شاهنامه» بر‌اساسِ نظریّه‌ی روایتیِ پراپ

گلشنی, مقداد; بارانی, محمّد; خلیلی  جهانتیغ, مریم

doi:10.22111/jsr.2017.3747

صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله

|
|
|
ارجاع به این مقاله
RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
|
اشتراک گذاری

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

شماره‌های پیشین نشریه

	بر‌رسیِ تطبیقیِ ساختارِ رواییِ خویش‌کاری‌ها در دو نبردِ بزرگِ «دریای اسمار» و «شاهنامه» بر‌اساسِ نظریّه‌ی روایتیِ پراپ
مقاله 10، دوره 9، شماره 32، پاییز 1396، صفحه 171-190 اصل مقاله (688 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2017.3747
نویسندگان
مقداد گلشنی¹؛ محمّد بارانی^* ²؛ مریم خلیلی جهانتیغ²
¹دانشجوی دکتریِ زبان و ادبیّاتِ فارسیِ دانشگاهِ سیستان و بلوچستان
²گروه آموزشی زبان و ادبیّاتِ فارسیِ دانشگاهِ سیستان و بلوچستان
چکیده
پراپ در پژوهشی روی صد قصّۀ فولکلورِ روس، خویش‌کاریِ شخصیّت‌ها را کوچک‌تر‌ین واحدِ ساختارینِ روایت دانست و با تجزیه‌و‌تحلیلِ آن‌ها، ساختارِ پیرنگِ قصّه و نظامِ کنش‌های روایی را صورت‌بندی‌نموده، حُکم‌هایی در‌موردِ ساختارِ بنیادینِ قصّه‌های پریان و رده‌بندیِ آن‌ها صادر‌کرد. پژوهشِ حاضر، با تکیه بر نظریّۀ پراپ، نخست درپیِ سنجشِ کار‌آمدیِ الگوی او در تبیینِ ساختاریِ روایتِ نبرد‌های مربوط به پاد‌شاهیِ بدیادران (Vidyadhara) در «دریای اسمار» بینِ سورج‌پرب (Suryaprabha) و شرته‌شرما (Šrutašarman) و نیز نبرد‌های مربوط به کین‌خواهیِ سیاوش و پاد‌شاهیِ آرمانیِ کی‌خسرو در «شاهنامه» است و سپس به مقایسۀ تطبیقیِ ساختارِ تحلیل‌شدۀ روایتِ این نبرد‌ها می‌پردازد. پس از تجزیه‌و‌تحلیلِ قصّه‌ها مشاهده‌می‌شود که الگوی نظریّۀ پراپ تبیینِ مناسبی از ساختارِ رواییِ خویش‌کاری‌های این قصّه‌ها ارائه‌می‌کند که در مواردی با پیشنهاد‌هایی برای کار‌بستِ بهترِ این نظریّه همراه می‌شود. این الگو همسانیِ ساختارِ کلّی و نیز همسانیِ برخی روابطِ درونیِ خویش‌کاری‌ روایت های مذکور را آشکار‌می‌کند. همچنین ناهمسانیِ برخی جزئیّاتِ خویش‌کاری‌ها نیز که می‌تواند نمایانندۀ تفاوت‌های فرهنگیِ هند و ایران به‌عنوانِ بسترِ پردازش‌ روایت‌ها باشد، در نمود‌گارِ خویش‌کاری‌ها انعکاس‌می‌یابد.
کلیدواژه‌ها
ساختار؛ روایت؛ پراپ؛ دریای اسمار؛ شاهنامه
عنوان مقاله [English]
Comparative study on narrative structure of functions in two major battles in "Darya-ye asmar" and "Shah-nama", according to the Propp’s structural theory
نویسندگان [English]
Meqdad Golshani¹؛ Mohammad Barani²؛ Maryam Khlili Jahantigh²
¹Ph.D Student of Persian Language and Literature Dept, University of Sistan and Baluchestan
²Associate Professor of Persian Language and Literature Dept, University of Sistan and Baluchestan
چکیده [English]
Propp in the study on hundred Russian folk-tales, noted that characters’ function is the smallest structural narration’s unit and formulated, by analyzing functions, the structure of fiction’s plot and the narrative actions’ system. Therefore, he remarked statements about basic structure of fairy-tales and their classification. According to Propp’s theory, current research, first, evaluate efficiency of his pattern in battles narration’s structural explanation in "Darya-ye asmar" between Suryaprabha and Shrutasharman, related to sovereignty of Vidyadharas, and battles in "Shah-nama", related to the revenge of Siavash’s martyrdom and Key-Xosrow’s utopian kingdom. then it compares analyzed structure of these battles’ narration. After analyzing the stories, seems that pattern of Propp’s theory presents an adequate explanation of the narrative structure of these stories’ functions, which accompanied with suggestions for more appropriate theory’s usage. This pattern reveals the homology of basic structure and, furthermore, shows the similarity of some internal relations between the functions in narration of mentioned battles in the books above. Also, in some cases, there are dissimilarities in some details of these narrations, that could be regard as the India and Iran’s cultural diversities, which roots in the formation of narration’s background, reflect in diagram of the functions.
کلیدواژه‌ها [English]
structure, Narration, Propp, Darya-ye asmar, Shah-nama


مراجع
1- احمدی، بابک، ساختار و هرمنوتیک، تهران: گامِ نو، 1380. 2- اختری، عبد‌الحمید، بر‌رسیِ ریخت‌شناسانۀ داستانِ داراب در «شاهنامه» بر‌اساسِ الگوی پراپ، پایان‌نامۀ کار‌شناسیِ ارشد، دانشگاهِ سمنان، به‌راهنماییِ سیّد حسنِ طباطبایی، سمنان، 1392. 3- اخوّت، احمد، دستورِ‌زبانِ داستان، اصفهان: فردا، 1371. 4- اردلانی، شمس‌الحاجیه، عاملِ زمان در رمانِ سووشون، زبان و ادبیّاتِ فارسی، سالِ 4، شمارۀ 10، 35-9، تهران، بهارِ 1387. 5- براهنی، رضا، قصّه‌نویسی، تهران: البرز، 1368. 6- بهار، مهر‌داد و دیگران، اساطیرِ ایرانی در پهنۀ تلفیقِ فرهنگِ آریایی-بومی، از اسطوره تا تاریخ، تهران: چشمه، 455-396، 1376. 7- بهنام، مینا، ریخت‌شناسیِ داستانِ حسنکِ وزیر به‌روایتِ بیهقی، پژوهش‌نامۀ زبان و ادبِ فارسی (گوهرِ گویا)، دوره‌ی 4، شمارۀ 13، 149-131، اصفهان، بهارِ 1389. 8- پراپ، ولادیمیر، ریخت‌شناسیِ قصّه‌های پریان، ترجمه‌ی فریدونِ بدره‌ای، تهران: توس، 1386. 9- پروینی، خلیل، ناظمیان، هومن، الگوی ساختار‌گراییِ ولادیمیر پراپ و کار‌برد‌های آن در روایت‌شناسی، پژوهشِ زبان و ادبیّاتِ فارسی، شماره‌ی 11، 203-183، تهران، 1387. 10- تودوروف، تزوتان، دو اصلِ روایت، ترجمۀ امیدِ نیک‌فرجام، ویژه‌نامۀ روایت و ضدِّ‌روایت، 97-89، تهران، 1377. 11- تودوروف، تزوتان، مفهومِ ادبیّات، ترجمۀ کتایونِ شهپر‌راد، تهران: قطره، 1387. 12- تودوروف، تزوتان، بوطیقای نثر؛ پژوهش‌هایی نو در‌باره‌ی حکایت، ترجمه‌ی انوشیروانِ گنجی‌پور، تهران: نِی، 1388. 13- تولن، مایکل جی، ساختارِ بنیادینِ داستان، ترجمۀ محمّدِ شهبا، تهران، 1377. 14- جهانگیرِ میر‌زا‌حسابی، جعفر، عبّاسی، علی، کار‌کردِ روایت در «یک هلو و هزار هلو»، پژوهش‌نامه‌ی علومِ انسانی، شماره‌ی 55، 14-1، تهران، پاییزِ 1386. 15- خائفی، عبّاس، فیضیِ گنجین، جعفر، تجزیه و تحلیلِ قصّه‌ی «سمکِ عیّار» بر‌اساسِ نظریّه‌ی ولادیمیر پراپ، پژوهش‌های ادبی، دوره‌ی 5، شماره‌ی 18، 51-33، تهران، زمستانِ 1386. 16- خالق‌دادِ عبّاسی، مصطفی (مترجم)، دریای اسمار، تصحیحِ تارا چند و سیّد امیر‌حسینِ عابدی، دهلیِ نو: مرکزِ تحقیقاتِ فارسیِ رایزنیِ فرهنگیِ جمهوریِ اسلامیِ ایران، 1375. 17- خدیش، پگاه، ریخت‌شناسیِ افسانه‌های جادویی، تهران: انتشاراتِ علمی و فرهنگی، 1387. 18- خلیلیِ جهانتیغ، مریم، باز‌تابِ روایت‌های همسان در کتابِ راج‌ترنگینی و آثارِ ایرانی و سامی، پژوهش‌های ادبی، دوره‌ی 3، شماره‌ی 11، 92-81، تهران: بهارِ 1385. 19- رنو، لویی، ادبیّاتِ هند، ترجمه‌ی سیروسِ ذکاء، تهران: نشر و پژوهشِ فرزانِ روز، 1380. 20- روحانی، مسعود، اسفندیار، سبیکه، ریخت‌شناسی قصّۀ قلعۀ ذات‌الصّور در مثنوی طبقِ نظریّۀ ولادیمیر پراپ، زبان و ادبِ فارسی، دوره‌ی 53، شمارۀ 220، 84-67، تبریز، 1389. 21- روحانی، مسعود، عنایتیِ قادیکلایی، محمّد، بر‌رسیِ ریخت‌شناسانۀ داستانِ بیژن و منیژۀ «شاهنامۀ»‌فردوسی بر‌اساسِ نظریّۀ ولادیمیر پراپ، مجلّۀ زبان و ادبیّاتِ فارسی، سالِ 17، شمارۀ 66، 143-119، تهران، زمستانِ 1388. 22- روحانی، مسعود، عنایتیِ قادیکلایی، محمّد، بر‌رسیِ قصّه‌های دیوان در «شاهنامه»‌ی فردوسی (بر‌اساسِ نظریّه‌ی ریخت‌شناسانه‌ی ولادیمیر پراپ)، متن‌شناسیِ ادبِ فارسی، دوره‌ی 47، شماره‌ی 9، 122-105، اصفهان، بهارِ 1390. 23- زهره‌وند، سعید، مسعودی، مرضیه، رحیمی، منصور، ریخت‌شناسیِ داستانِ لیلی و مجنونِ جامی بر‌اساسِ نظریّۀ پراپ، پژوهش‌نامۀ ادبِ غنایی، دوره‌ی 12، شمارۀ 23، 190-169، 1393. 24- سرّامی، قدم‌علی، از رنگِ گل تا رنجِ خار-شکل‌شناسیِ قصّه‌های شاهنامه، تهران: شرکتِ انتشاراتِ علمی و فرهنگی، 1368. 25- شایگان، داریوش، ادیان و مکتب‌های فلسفیِ هند، ج 1، تهران: مؤسّسه‌ی انتشاراتِ امیر‌کبیر، 1362. 26- غیاثی، محمّد‌تقی، در‌آمدی بر سبک‌شناسیِ ساختاری، تهران: شعله‌ی اندیشه، 1368. 27- فتوحی، محمود، آیینِ نگارشِ مقاله‌ی علمی-پژوهشی، تهران: انتشاراتِ سخن، 1388. 28- فردوسی، ابو‌القاسم، شاهنامه، تصحیحِ اسمیرنوا، ج 3، مسکو: اداره‌ی انتشاراتِ دانش، 1965 (الف). 29- فردوسی، ابو‌القاسم، شاهنامه، تصحیحِ علی‌یف، برتلس، عثمانوف، ج 4، مسکو: اداره‌ی انتشاراتِ دانش، 1965 (ب). 30- فردوسی، ابو‌القاسم، شاهنامه، تصحیحِ علی‌یف، ج 5، مسکو: اداره‌ی انتشاراتِ دانش، 1967. 31- قربانی، خاور، گورک، کیوان، ریخت‌شناسیِ داستانِ زال و رودابه، بهرامِ گور و اسپینود، گشتاسپ و کتایون، پژوهش‌نامه‌ی ادبِ غنایی، دوره‌ی 11، شماره‌ی 20، 254-239، زاهدان، بهار و تابستانِ 1392. 32- کالر، جاناتان، بوطیقای ساخت‌گرا: ساخت‌گرایی، زبان‌شناسی و مطالعه‌ی ادبیّات، ترجمه‌ی کوروشِ صفوی، تهران: مینوی خِرد، 1388. 33- گلشنی، مقداد، روایت‌شناسیِ حکایت‌های کلیله و دمنه، پایان‌نامه‌ی کار‌شناسیِ ارشد، دانشگاهِ علّامه طباطبایی، به‌راهنماییِ دکتر محمّد‌رضا حاجی‌آقا‌بابایی، تهران، 1389. 34- مارتین، والاس، نظریّه‌های روایت، ترجمه‌ی محمّدِ شهبا، تهران: هرمس، 1389. 35- هارلند، ریچارد، در‌آمدی بر نظریّه‌ی ادبی از افلاتون تا بارت، ترجمه‌ی علیِ معصومی، ناهیدِ سلامی، غلام‌رضا امامی و شا‌پورِ جور‌کِش، تهران: چشمه، 1382. 36- Bal, Mieke, Narratology: introduction to the theory of narrative, Toronto: University of Toronto Press, 1999. 37- Barthes, Roland, S/Z, translated by Richard Miller, Oxford: Blackwell, 2002. 38- Beckerlegge, Gwilym, The World Religions Reader, London: Routledge, 1998. 39- Klostermaier, Klaus K, A Concise Encyclopedia of Hinduism, Oxford: Oneworld, 1998.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 148 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 119