بررسی جریان تصوف در شبه قاره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی گروه علوم سیاسی جامعه المصطفی العالمیه قم

چکیده

تصّوف به عنوان یک جریان اسلامی که بر پایه اعتقادات مشترک تشیّع و تسنّن واقع شده است، پیروانی را از دو جریان اصلی جهان اسلام دور خود گرد آورده و نقطه‌های اشتراک و افتراق بسیاری با این دو جریان دارد. یکی از جنبه های مثبت این جریان، آن است که با بومی شدن در برخی از نقاط جهان، تعاملی مثبت را با سایر ادیان ایجاد نموده است.
نگارنده در این نوشتار بر آن است که با بهره گیری از روش توصیفی – تحلیلی و تاریخی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، به بررسی نقش تاریخی تصوف در گسترش اسلام در شبه قاره و جریان شناسی تصّوف معاصر پرداخته و گامی مقدّماتی جهت شناخت و توصیف فرقه های مختلف تصّوف بردارد تا از طریق آشنایی با گونه های متعدّد آن، بهره مندی بیشتری از ظرفیت های موجود تمدن اسلامی و مشترکات فرهنگی حاصل شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sufism movements in Indian subcontinent

نویسنده [English]

  • - -
-
چکیده [English]

Sufism as an Islamic movement that is based on shared beliefs of Shiites and Sunnis, has many members and advocators from all over the Islamic world, both from Shias and Sunnis, while it has many similarities and even differences with these two religions. One of the most important aspects of Sufism is that it has been able to esablish positive interactions with other religions.
The researcher objective in this article is, however, to determine the historical role of Sufism in Indian subcontinent and survey its influences on Islam expansion in this region, based on analytical-descriptive and historical methodologies. Meanwhile, the author tries to have a review on contemporary Sufism movements to step forward for a primary perception of its branches. Because he believes that by trying to have an intuitive understanding of Sufism and know more about its various faces, we could find better ways to use Islamic culture potentials and shared cultural beliefs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Sufism
  • Indian subcontinent
  • Religions
  • Mysticism
1- آریا، غلامعلی(1382) طریقه  ی چشتیه در هند و پاکستان، تهران: نشر زوار.
2- احمد، عزیز(1367)تاریخ‌ تفکر اسلامی‌ در هند، ترجمه ی‌ نقی‌ لطفی‌ و محمدجعفر یاحقی‌، تهران: انتشارات کیهان.
3- اسعدی، مرتضی( 1366) جهان اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
4- پازوکی، شهرام(1383)مجدد طریقه نعمت اللهیه در دوره جدید، مجموعه مقالات درباره شاه نعمت الله ولی، تهران: حقیقت.
5- چودهری، ممتازبیگم‌(­­­1350) تأثیر صوفیان‌ ایران‌ در تصوف‌ شبه‌قاره‌ پاکستان‌ و هند، لاهور: اداره ی اوقاف.
6- حداد عادل، غلامعلی(1382) دانشنامه جهان اسلام، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.
7- حسنی، عبدالحی‌‌( 1983) الثقافه‌ الاسلامیه‌ فی‌الهند، دمشق: دارالشکوه.
8- حکمت، علی‌اصغر‌(1330) از همدان‌ تا کشمیر، یغما، سال‌ 4، ش‌ 8.
9- دوانی، علی و دیگران(1362) هزاره شیخ طوسى، تهران: امیرکبیر.
10- رضوی اطهر، عباس( 1376) شیعه‌ در هند، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
11- زرین‌کوب،‌ عبدالحسین(1362) ارزش‌ میراث‌ صوفیه‌، تهران:‌ امیرکبیر.
12- سهسرامی، محمدکلیم ( 1383) سهم عرفا در گسترش آداب اجتماعی اسلام در بنگلادش، مجله طلوع، تابستان و پاییز، شماره 10 و 11.
13- شاه‌آبادی فراهانی، مجتبی( 2007) نگاهی گذرا به سیر گسترش زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره، آیینه هند، شماره ی 19، تهران: سفارت هند.
14- شیخ عطار، علیرضا(1381)دین و سیاست: مورد هند، تهران: انتشارات وزارت خارجه.
15- شیمل،آنه ‌ماری‌‌(1376)تبیین‌ آیات‌ خداوند: نگاهی‌ پدیدارشناسانه‌ به‌ اسلام‌، ترجمه ی‌ عبدالرحیم‌ گواهی‌، تهران‌: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
16- عارفی، محمد اکرم (1385) شیعیان پاکستان، قم: مؤسسه شیعه شناسی.
‌17- رضوی اطهر، عباس(1376) شیعه‌ در هند، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
18- عبدالرحیم، محمد(1963) تاریخ فرهنگی بنگال، کراچی: بی جا.
19- فرزین نیا، زیبا(1373) بنگلادش، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه.
20- فرمانیان، مهدی( 1382) شبه قاره: دیوبندیه، بریلویه و رابطه ی آن با وهابیت، ماهنامه طلوع، تابستان، شماره 6.
21- محمود، سید فیاض و سید وزیر الحسن عابدی(1380) تاریخ ادبیات فارسی در شبه قاره، ترجمه مریم ناطق شریف، تهران: نشر رهنمون.
22- مرندی، سید محمدرضا (1373)شناسنامه پاکستان، اسلام‌آباد: رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
23- مصطفی، حمدی(1385) بررسی سیاسی تصوف در مصر، ترجمه ی سید قاسم ذاکری، فصلنامه مطالعات آفریقا، شماره 13، بهار و تابستان.
24- موسوی بجنوردی، کاظم (1377) دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 8، تهران: مرکز دائرﺓ المعارف بزرگ اسلامی.
25- نوربخش، حسین(‌1379)اوضاع فرهنگی‌ ـ تبلیغی پاکستان، تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات سیاسی.
26- نوروزی، حسین و دیگران(1382)برآورد استراتژیک پاکستان، تهران: موسسه ابرار معاصر.
30-  ویلیام،گودوین(1383) هندوستان، ترجمه ی فاطمه شاداب، تهران: ققنوس.
1.Peter J. Bertocci, 1984 "Bengalis in Muslim peoples: a world ethnographic survey , edit by Richard V. Weekes, Westport, Connecticut.