بررسی نقوش تزیینی کاخ‌های لشکری بازار و مسعود سوم غزنوی در افغانستان

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد باستان شناسی دانشگاه مازندران

2 دانشیار باستانشناسی دانشگاه مازندران

3 کارشناس ارشد معماری دانشگاه تهران

چکیده

غزنویان در اواسط قرن چهارم هجری به قدرت رسیدند و بر نواحی گسترده­ای از هند، ایران، افغانستان و آسیای مرکزی تسلط یافتند. پادشاهان غزنوی توانستند با حملات مکرر به هندوستان ثروتی عظیم را به چنگ آورند و با این پشتوانه، برای نمایش اقتدار خود بناهای با شکوهی را احداث نمایند. بسیاری از متون تاریخی از شکوه و عظمت این بناها که عمدتاً در افغانستان امروزی قرار دارند، یاد کرده­اند. یکی از عوامل شهرت کاخ­های غزنوی تزیینات غنی، متنوع و گاه بی­سابقه آنها می­باشد. بررسی و تحلیل این تزیینات در مطالعه تاریخ تزیینات وابسته به هنر معماری در ایران و آسیای میانه از اهمیت زیادی برخوردار است. تاثیرگذاری فرهنگ­های مختلف به خصوص ترکی، ایرانی و هندی در بستری اسلامی، نقش­مایه­هایی به­غایت متنوع و تأمل برانگیز را پدید آورده است، همچنین فنون و نوآوری­هایی که در اجرای این تزیینات به­کار رفته است تا آن زمان در قلمرو هنر اسلامی بی­سابقه بوده است. در این مقاله تلاش بر آن است که با بررسی و تحلیل نقوش به­کار رفته در تزیینات کاخ­های غزنوی و مقایسه تطبیقی آنها با موتیف­های فرهنگ­های همجوار،  شناخت بهتری از سبک و خاستگاه نقوش و تزیینات دوره غزنوی و همچنین تأثیرات این سبک بر سنت­های هنری پس از خود، به دست آید. مهم­تر از همه، در این تحقیق با ارایه مستندات پیشنهاد می­شود که سبک هنری غزنوی که در معماری غیر مذهبی استفاده شده، سبکی است که ریشه در سنت­ها هنری پیش از اسلامِ ایرانی، ترکی و هندی دارد.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey on the Decorative Motifs of Lashkari Bazaar and Masud III Palaces

نویسندگان [English]

  • A M 1
  • S M 2
  • A S 3
چکیده [English]

Ghaznavid dynasty came to the throne in 10th century A.D and soon gained control over a vast territory including India, Iran, Afghanistan and Central Asia. Ghaznavid sultans acquired enormous wealth by means of frequent raids into India. With the financial benefit gained, they started to build glorious buildings and palaces in order to display their might. A reason for the reputation of Ghaznavid palaces lies beneath their splendid and uncommon decorative motifs. The influences from nearby cultures such as Turkish, Persian and Indian, all unified in an Islamic context, made these motifs very rich in concept. Also the techniques used for making the decorations are rare and sometimes innovative in the arts of the early Islamic Iran. Thus, the study of the decorative arts employed in Ghaznavid palaces could be crucial for obtaining a better understanding of the art in the first centuries of Islamic period in the Persian World.In this article by analyzing the motifs employed in two Ghaznavid palaces, and by comparing them to the motifs of the nearby cultures, we seek to draw a better picture of the style and origins of Ghaznavid motifs and decorative arts. We suggest that the Ghaznavid artistic style has its roots in the art of pre-Islamic Iran and India as well as its own Turkish origins.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghaznavid art
  • Lashkari Bazaar Palace
  • Masut III Palace
  • Decorative Motifs
  • Artistic Interaction

مراجع

  1- آژند، یعقوب. سنت دیوارنگاری در ایران بعد از اسلام (سده سوم تا سده دهم هجری). نشریه هنر. شماره 60. تهران. صص 72-87، 1383

2- اتینگهاوزن، ریچارد و شراتو. بمباچی. هنر سامانی و هنر غزنوی چاپ دوم. ترجمه یعقوب آژند. تهران: انتشارات مولی، 1384

3- اتینگهاوزن، ریچارد و گرابار. الگ.. هنر و معماری اسلامی (1). چاپ نهم. ترجمه یعقوب آژند. نهران: انتشارات سمت، 1391

 4- بیهقی، ابولفضل. تاریخ بیهقی. چاپ چهارم. تصحیح خلیل خطیب رهبر. تهران: انتشارات مهتاب، 1374

5- فرای، ریچارد نیلسون. تاریخ ایران کمبریج. چاپ نهم. ترجمه حسن انوشه. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1390

6- هیلن برند، روبرت. معماری اسلامی. چاپ ششم. ترجمه باقر آیت الله زاده شیرازی. تهران: انتشارات روزنه، 1391

7- Allen, T. Notes On Bust. Iran. Vol 26.London, Pp 55-68, 1988

8- Allen, T. Notes On Bust. Iran. Vol 27. London, pp 57-668, 1989

 9- Allen, T. Notes On Bust (Continued).   Iran. Vo 28.London, Pp 23-30, 1990

10- Azarpay, G. Sogdian Painting: The Pictorial Epic in Oriental Art. University of C22. 4, 1981

11- Berzin, A. Historical Survey of the Buddhist and Muslim,Worlds’ Knowledge of Each Other’s Customs and Teachings. The Muslim World. Vol 100. Hartford, pp 187-203, California University Press, 1981.

12- Bigelow, A. Muslim-Hindu Dialogue.New Jersey: John Wiley and Sons Ltd, 2013.

13- Bombaci, A. Ghaznavidi, in Enciclopedia universale dell' arte, VI. Venice-Rome, pp. 6-15, 1958

14- Bosworth, C.E. The Development of Persian Culture under the Early Ghaznavids. British Institute of Persian Studies. Vol6, London, Pp33-44, 1968

15- Bosworth, C.E. Asimov, M,S. History of Civilizations of Central Asia, Volume 4, Part 2. New Delhi: Motilal Banarsidass Publ, 2003

16- Bosworth, C.E. The Ghaznavids, their empire in Afghanistan and Eastern Iran 994-1040. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1963

17- Ettinghausen, R. From Byzantium to Sasanian Iran and the Islamic world: Three modes of artistic influence. Brill, 1972

18- Farooqui, S.A. A Comprehensive History of Medieval India: From Twelfth to the Mid-Eighteenth Century. New Delhi: Pearson Education India, 2010

19- Flood, B.F. Objects of Translation: Material Culture and Medieval “Hindu-Muslim Encounter. Princeton Unversity Press, 2009

20- Kila, J. and Zeidler, J. Cultural Heritage in the Crosshairs: Protecting Cultural Property During  Conflict. Leiden: Brill, 2013

21- Manna, G. Un’importante raccolta di frammenti dell’Iran medievale conservati nel Museo Internazionale delle Ceramiche in Faenza (notizia preliminare), in Atti del ...VIII Convegno Internazionale della Ceramica, Albisola, pp 401–10, 2006

22- Oney, G. Reflection of Ghaznavid Palace Decoration On Anatolian Seljuq Palace Decoration. Arkeoloji Sanat Tarihi Dergisi, V 1-6, Izmir, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1984.

23- Peacock, A.C.S. Canby, S.R. and Beyazit, D. Court and cosmos: The great age of the Seljuqs. United States: Metropolitan Museum of Art, 2016

24- Ruggles, D.F. Islamic Gardens and Landscapes. Pennsylvania: University of Pennsylvania Press, 2011.

25- Rugiadi, M. The Ghaznavid Marble Architectural Decoration: An Overview. in Articles by the AKPIA@MIT (Aga Khan Project in Islamic Architecture, Massachussetts Institute of Techology). On-line publications, 2010.

26- Scerrato, U. The First Two Excavation Campaigns at Ghazni, 1957-58. East and West N.S. /I-2 . pp. 39-40, 1959

27- Schlumberger , D . Le Palace Ghaznavide de Lashkari Bazar. Institut Francais du Proche-Orient, Syria, 29, 1952.

28- Tabbaa, Yasser. The Transformation of Islamic Art During the Sunni Revival. New York: I.B Tauris, 2002

29- www.unesco.org, pictures retrieved at June 2014

30- www. via.lib.harvard.edu, pictures retrieved at June 2014 

فصلنامه مطالعات شبه قاره

دوره 8، شماره 28
پاییز 1395
صفحه 107-128

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار